Fırat Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Görevlisi Prof. Dr. A. Bedri Özer, Yapay Zekâ’nın geleceğine dair önemli açıklamalarda bulundu: “Sorumlu Yapay Zekâ, teknolojinin etik kullanımıyla mümkün.” dedi.
Ayışığı Gazetesi olarak Fırat Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Öğretim Görevlisi Prof. Dr. A. Bedri Özer ile Yapay Zekâ (YZ) üzerine derinlemesine bir röportaj gerçekleştirdik. Özer, yapay zekânın insanlığa sunduğu büyük fırsatların yanı sıra, etik ve güvenlik sorunlarına da dikkat çekti. Avrupa Birliği’nin yeni Yapay Zekâ Yasası hakkında önemli bilgiler paylaşan Prof. Dr. Özer, sorumlu yapay zekâ kavramını ve teknolojinin doğru kullanımı için alınması gereken önlemleri değerlendirdi.
Soru: Yapay Zekâ nedir?
Önce zekânın tanımını vermek gerekiyor: insanın düşünme, akıl yürütme, algılama, kavrama, yargılama, yorum yapma ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tümüne zekâ diyoruz. Yapay zekâ ise, bilgisayar ve diğer sayısal sistemler kullanarak zekânın yeteneklerinin taklit edilmesidir.
Soru: Genelde Yapay Zekâ faydalarından bahsedilmektedir. Yapay Zekâ’nın zararlı kullanımı da söz konusu mudur?
Evet, maalesef Yapay Zekâ'nın dolandırıcılık ve kişisel hakların ihlali ile ilgili de kullanıldığında şahit oluyoruz.
Soru: c'nın zararlı kullanımı ile ilgili önlemler var mıdır?
Tabi ki var. Avrupa Parlamentosu’nun bu yılın (2024) Mart ayında onayladığı Avrupa Birliği (AB) Yapay Zekâ Yasası çıkmıştır. Ancak kanun çıktığında hemen uygulanması da beklenmemektedir. İnsanların ve firmaların kendilerini hazır hale getirmeleri için kademeli bir geçiş öngörülmüştür. İstisnalar kapsamında, Yasa tarafından öngörülen yasaklar 6 ay sonra uygulanmaya başlayacak, Genel Amaçlı Yapay Zekâya ilişkin hükümler ise 12 ay sonra uygulanacak. Bu yasa 2026 yılında tamamıyla uygulamaya geçilecek.
Soru : Bu kanunun yaptırımları nelerdir?
Yasadaki kurallara uymayan şirketlere para cezası uygulanacak. Cezalar, yasaklanan yapay zekâ uygulamalarının ihlalleri için 35 milyon Avro veya global yıllık cironun yüzde 7’si (hangisi daha yüksekse), diğer yükümlülüklerin ihlalleri için 15 milyon Avro veya yüzde 3 ve yanlış bilgi sağlanması halinde 7,5 milyon Avro veya yüzde 1,5 arasında değişecek. KOBİler ve start-up şirketler için Yapay Zeka Yasası’nın ihlali halinde, idari para cezaları konusunda daha orantılı sınırlar öngörülüyor.
Soru: Sorumlu Yapay Zekâ'nın kavramından bahsedebilir miyiz?
Aynen sorumlu Yapay Zekâ'nın doğru tabirdir.
Soru: Sorumlu Yapay Zekâ'nın hangi özellikleri sağlamalıdır?
Sorumlu Yapay Zekâ'nın, çevre dostudur olmalıdır, Sorumlu Yapay Zekâ'nın, ayrımcılık içermemelidir, Sorumlu Yapay Zekâ, şeffaf olmalıdır, Sorumlu Yapay Zekâ, güvenilir olmalıdır, Sorumlu Yapay Zekâ, izlenebilir olmalıdır. Sorumlu Yapay Zekâ'nın yukarıda sayılan özellikleri ile temel hakların korunması ve hukukun üstünlüğünün sağlanması hedeflenmektedir.
Soru: TÜRKİYE’de Yapay Zekâ'nın konusunda durum nedir?
Ülkemizde UYZS’nin (Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi) uygulama döneminin sonu olan 2025 yılında ulaşılması öngörülen üst seviye hedefler: • Yapay Zekâ alanının GSYH’ye katkısı %5’e yükseltilecektir. • Yapay Zekâ alanında istihdam 50 bin kişiye çıkarılacaktır. • Merkezî ve yerel yönetim kamu kurum ve kuruluşlarında Yapay Zekâ alanında istihdam Bin kişiye çıkarılacaktır. • Yapay Zekâ'nın alanında lisansüstü düzeyde mezun sayısı 10 bine çıkarılacaktır. • Yerel ekosistemin geliştirdiği Yapay Zekâ'nın uygulamalarının kamu alımlarında önceliklendirilerek ticarileştirilmesi desteklenecektir. • Uluslararası kuruluşların güvenilir ve sorumlu Yapay Zekâ'nın ile sınır ötesi veri paylaşımı alanındaki düzenleme çalışmalarına ve standartlaşma süreçlerine aktif olarak katkı verilecektir. Yukarıda verilen maddeler T. C. Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan Ulusal Yapay Zekâ Stratejisinden alınmıştır. 2025 yılında gerçekleştirilmesi beklenen hedeflerdir.
Soru: Ülkemizde Yapay Zekâ'nın eğitimin neresindedir?
Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK (Yüksek Öğretim Kurulu), Yapay Zekâ'nın üzerine erken konum almışlar ve hazırlıklarını yapmışlardır. Milli Eğitim Bakanlığı, 7. Ve 8. Sınıflar için “Yapay zekâ uygulamaları” isminde seçmeli dersi müfredata koydu. Bu müfredatın içeriği de uygun bir şekilde oluşturuldu. YÖK ise Yapay Zekâ ile ilgili yeni bölümler açtı ve bu bölümlere bu yıl öğrenci aldı. Bu bölümlerin kontenjanları tamamen doldu. Bu derslerden lisans seviyesinde olan: - Veri Bilimi ve Analitiği - Yapay Zekâ ve Makine Öğrenmesi Ön lisans seviyesinde olan: - Yapay Zekâ Operatörlüğü - Büyük Veri Analistliği - Otonom Sistemler Teknikerliği - Robotik ve Yapay Zekâ Bölümleri bu yıl kontenjanlarını tamamen doldurarak öğrenci aldılar.
Soru: Son olarak eklemek istediğiniz bir mesaj var mı?
Sonuç olarak ülkemiz Yapay Zekâ'nın konusunda hem teknik hem de hukuki gelişmeleri yakından takip etmektedir.
