Elazığ’ın tarihi Harput Mahallesinde Akkoyunlular dönemine ait bir yapı tespit edildi.
Elazığ’ın tarihi Harput Mahallesinde Akkoyunlular dönemine ait bir yapı tespit edildi. Yapılan araştırmalara göre, Hatput’un kureyn tepesi bölgesinde Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın eşi Despina Hatun adına yaptırdığı sarayın bulgularına ve kalıntılarına rastlandı.
Harput İç Kale Kazı Başkan Yardımcısı ve Uzman Sanat Tarihçisi Kadir Atıcı, bir çok medeniyete ev sahipliği yapan Harput’ta yapılan bilimsel araştırmalar ve arkeolojik kazılar sonucu çok sayıda kültür varlığının tespit ve tescilinin yapıldığını kaydetti.
BİR ÇOK MEDENİYETE AİT KÜLTÜR VARLIĞI TESCİL EDİLDİ
Harput’un tarihi süreç içerisinde bir çok medeniyete ev sahipliği yaptığını söyleyen Atıcı, “Yapılan arkeolojik kazılarda da bu tescillenmektedir. Harput Kalesinde Profesör İsmail Aytaç başkanlığında yapılan kazılar neticesinde buradaki tarihsel olarak bahsedilen medeniyetlere ait bir takım malzemelere ve objelere rastlanmıştır. Bu çalışmalar dışında Harput bir coğrafya olarak, bir bölge olarak isimlendirildiği için buralara bir çok medeniyetler geldiğinde, bunların içerisinde Urartular, Bizanslar, Romalılar, Akkoyunlular, Dulkadiroğulları, Seçuklular, Osmanlılar’a kadar devam eden bir medeniyet uzamını burada bırakmış oldukları kültür varlıklarından tescilleyip tespit etmekteyiz.” dedi.
DESPİNA HATUN SARAYININ YERİ BELİRLENDİ
Atıcı, yapılan yeni bir araştırma neticesinde Harput Nevruz ormanlarının bulunduğu bölgede Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın 1458 tarihinde evlendiği Trabzon Rum İmparatorunun Kızı Despina Hatun adına yaptırdığı sarayın kalıntılarına ve o dönemin yaşamına ait çeşitli ojeler bulunduğunu kaydetti.
Hükümdar Uzun Hasan’ın ve eşinin 40 yıl boyunca Harput’ta yaşadığını ifade eden Atıcı, “Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan, 1458 tarihinde Trabzon Rum İmparatorunun Kızı Despina Hatun ile evlendikten sonra bu topraklara doğru fetih hareketleri gerçekleştiriyor. Burada daha Dulkadiroğulları mevcuttu. Uzun Hasan, Dulkadiroğulları’ndan Harput’u ve kaleyi aldıktan sonra burada 40 küsür yıl ikamet ediyor. Bu ikametgah esnasında Harput kalesinde bir takım tadilat ve onarım yaptıktan sonar annesinin adına Harput merkezde Sarahatun camiini inşa ediyor. Burada bulunmuş olduğumuz yerde de eşi Despina Hatun adına da saray inşa ediyor. Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’ın 40 küsür yıl Harput’ta kaldığını, 15. Yüzyıldaki İtalyan Barbaros seyyahın yazılarında görmekteyiz. Burada Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan geldiğinde eşiyle birlikte 40 yıl kaldığını, daha sonra Diyarbakır taraflarına gittiği yazmaktadır.” diye konuştu.
SARAY TOPRAK ALTINDA
Daspina Hatun Sarayının günümüzde toprak altında olduğunu, yapılacak kazılarla gün yüzüne çıktığında o döneme bulgular elde edileceğini ifade eden Atıcı, şöyle konuştu: “Günümüze kadar saraydan herhangi bir iz kalmamış. Saray, toprak altında. Yapılacak olan Arkeolojik kazılar neticesinde gün yüzüne çıktığında Akkoyunlar döneminin Harput’taki Saray mimarisinin fonksiyonunu ve konforunu görmüş olacağız. Harput Kuzey tepede yer alan Destina Hatun sarayının bulunmuş olduğu konumda yüzeysel olarak bir takım araştırmalar gerçekleştirilmiş olsa da önümüze o dönem içerisinde kullanılan seramik parçalarına ve testi parçalarına rastlamaktayız. Mutfak, kiler gereci, bu tür malzemelerin de burada bir yaşam kültürü olduğunu ve o kültürün buradaki bir takım objelerle yansıtılıp sergilendiğini yüzeysel olarak yapmış olduğumuz ve ön incelemelerde de tespit etmiş bulunmaktayız. Bu tür objeler dışında burada yapılacak olan detaylı kazı çalışması neticesinde büyük ihtimal sırlı seramiklere ve farklı ojelere de rastlanacaktır. Çünkü burada bir hükümdarın konakladığı, ikamet ettiği bir yerleşim alanı olduğu için burası bize o dönemin yaşam kültürü hakkında fikir vermiş olacaktır. Buranın restorasyonu yapılarak turizme kazandırılması da Dünya Kültür Mirası UNESCO Geçici listesinde yer alan Harput için de önemli bir merhaledir.”
DESPİNA HATUN KİMDİR?
Despina Hatun’a ait bilgileri de paylaşan Atıcı, “Despina Hatun Trabzon Rum İmparatoru İoannis’in kızıdır. Bir şartla Uzun Hasan’a evliliğini taahhüt ettirip kabul ettiriyor. Kızının Rum kalacağını, kesinlikle Müslüman etmeyeceğini taahhüt ettikten sonra 1458 tarihinde Uzun Hasan, Despina hatun’la evleniyor. Evlendikten sonra Harput’a yerleşiyor. Despina hatun vefat ettikten sonra bir takım araştırmacılar Harput’ta Meryem Ana kilisesinin içinde mezarının bulunduğunu söylüyor. Bir takım araştırmacılara göre ise mezarının Diyarbakır’da olduğu ifade ediliyor. Fakat herhangi bir bilimsel tetkik yapılamadığı sürece bu aslında biraz muallakta kalmış olacak. Fakat kuvvetle muhtemeldir ki Despina Hatunun mezarının Harput’ta ya Meryem Ana Kilisesinin içerisinde ya da dışarıda, farklı bir yerde olduğu aşikardır. Bu da tabiki detaylı araştırmalar neticesinde ortaya çıkacaktır.” İfadelerine yer verdi.
